قاسم بن سلاّم هروی (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)ابوعبید قاسم بن سلاّم هروی (۱۵۴-۲۲۴ق)، از ادیبان و فقیهان برجسته شافعی بغداد و لغت‌شناس بود و به علم قرائت و غرایب القرآن نیز آگاه بود. ۱ - معرفی اجمالیابوعبید قاسم بن سلاّم بن مسکین خراسانی هروی خزاعی، به سال ۱۵۰ یا ۱۵۴ق در شهر هرات به دنیا آمد و پس از گذراندن دروس مقدماتی، برای ادامه تحصیل رهسپار عراق شد. در زمینه ادبیات عرب از میان عالمان بصره از ابوزید انصاری، اصمعی و دیگران استفاده کرد و از شاگردان معروف و برجسته آنها به شمار می‌رفت. از میان دانشمندان و ادیبان کوفه از کسائی، فرّاء و برخی دیگر علومی فرا گرفت. حدیث و قرائت را از هشیم بن بشیر، عباد بن عوام کلابی و هشام بن عمار آموخت. ۲ - شخصیتوی از ادیبان و فقیهان برجسته شافعی بغداد و لغت‌شناس بود و به علم قرائت و غرایب القرآن نیز آگاه بود. ابن ابی یعلی وی را در شمار علمای حنبلی ذکر کرده است. اسحاق بن راهویه او را عالم‌ترین و در علوم ادبی والاترین فرد زمان خویش دانسته است. ۳ - شاگردانوی دارای شاگردانی نیز بود از جمله فنون علم ادب را به فرزندان هرثمه آموزش داده و افرادی چون ثابت بن عبدالعزیز بغوی، احمد بن یوسف تغلبی، حسن مکرم و دیگران از او علومی را آموخته‌اند. به گفته ابن خلکان، ابوعبید در زمان ثابت بن نصر مدت هجده سال بر کرسی قضاوت شهر طرسوس نشست. ۴ - وفاتوی سرانجام به سال ۲۲۴ق در شهر مکه درگذشت. در تاریخ وفات او اندکی اختلاف است. ۵ - تالیفاتابوعبید دارای تالیفات بسیاری در موضوعات مختلف بود که عبارت‌اند از: غریب المصنف، غریب الحدیث، غریب القرآن، معانی القرآن، الشعراء، الاموال، المقصور و الممدود، القرائات، المذکر و المؤنث، النسب، الاحداث، عدد آی القرآن، ادب القاضی، الایمان و النذور، الحیض، الحجر و التفلیس، الطهاره، الامثال، السائره للناسخ و المنسوخ، فضائل القرآن، المسند، الایضاح، خلق الانسان و نعوته، الاضداد و الضدّ فی اللغه، النعم و البهائم و الوحش و السباع و الطیر و الهوام و حشرات الارض، کتاب فی الایمان و معالمه و سننه و استکماله و درجاته، الخطب و المواعظ، فَعَلَ و افعل، رسالة فیما اشتبه فی اللفظ و اختلف فی المعنی ما خالف فیه العامه، لغة العرب، فضائل الفرس، معانی الشعر و مقاتل الفرسان. [۱۴]
بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۱۵۸-۱۵۹.
۶ - پانویس۷ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۲۴، برگرفته از مقاله «قاسم هروی». رده‌های این صفحه : ادیبان شافعی قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 224 (قمری) | زادگان سال 150 (قمری) | زادگان سال 154 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | فقیهان شافعی قرن 3 (قمری) | قاریان قرن 3 (قمری) | لغت‌شناسان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم
|